NASA Nedir? (Tarihi, Programları)

Uzay araştırmalarının en önemli kurumlarından biri olan NASA, 1958 yılından bu yana yüzlerce uzay görevini ve programını uyguladı. 



NASA, Amerika Birleşik Devletleri’nin (ABD) uzay programlarını yürüten kurumdur. ABD’nin uzay çalışmalarına yön veren bir kurum olan NASA, “Ay’a ayak basan ilk insan” programı olan Apollo’yu başarıyla uygulamıştır. Amerika ile Rusya arasındaki uzay yarışında “uzaya ilk uydu ve ilk insan gönderme” yarışını Rusya, “Ay’a ilk insan gönderme” yarışını da Amerika kazandı. NASA, halen çok sayıda uzay programını yürütüyor ve uyguluyor. NASA, “National Aeronautics and Space Administration” ifadesinin kısaltmasıdır. Türkçesi “Ulusal Havacılık ve Uzay Dairesi” şeklindedir. Uzaya gidememe ihtimaliniz çok yüksek; ancak makalemizde NASA ve uzay çalışmaları ile ilgili birçok bilgiyi bulabilirsiniz. 

NASA’nın Tarihi

Amerika’nın 34. başkanı Dwight David Eisenhower tarafından 29 Temmuz 1958 tarihinde askeri amaçlarla kurulan NASA, 1 Ekim 1958 tarihinden itibaren sivil hayata yönelik faaliyetlere başladı. NASA’nın kuruluşu, ABD’nin Rusya ile “uzay yarışına” katılması anlamına geliyor.

NASA’dan önce kurulan NACA (National Advisory Committee for Aeronautics) yani “Havacılık Alanında Ulusal Danışma Komitesi”, 1915 yılında faaliyete başladı. NACA, “NASA’nın öncü kuruluşu” olarak kabul ediliyor. ABD’nin savaş uçakları tasarımları üzerinde çalışmalar yapmış, 1946 yılından itibaren de süpersonik roketler üzerinde çalışmalar yapmıştır. 1950’li yıllarda Amerika ve Sovyetler Birliği arasında “uzaya uydu gönderme” rekabeti yaşanıyordu. Sovyetler Birliği’nin (Rusya) ürettiği “Sputnik-1” adlı uydu, 4 Ekim 1957 tarihinde uzaya ulaşmayı başaran ilk insan yapımı uydu olarak tarihe geçti. Sovyetler, bu anlamda uzay rekabetinin ilk raundunu kazanmış oldu. Bu gelişmenin ardından ABD ile Rusya arasında “Sputnik krizi” adı verilen ve “uzay yarışı” sürecinin başlangıcını oluşturan kriz yaşandı. ABD, Rusların gerisinde kalmamak için bir takım önlemler aldı. 

("Saturn I" uzay aracının yapımı - 18 Eylül 1964)

Sputnik Krizi

ABD ile Sovyetler Birliği arasında 1950’li yıllarda yaşanan “uzay” krizidir. Bu yıllarda yaşanan uzaya ilk kez uydu gönderme rekabeti sırasında Rusya, “Sputnik-1” adı verilen küçük bir uyduyu 4 Ekim 1957 tarihinde uzaya gönderdiğini ve yörüngeye oturttuğunu duyurdu. ABD açısından büyük bir şoka sebep olan bu olay üzerine Amerikalılar, Sovyetlerin uzaya nükleer silah gönderebileceği ve uzay teknolojisinde geri kalacakları düşüncesine kapıldı. Dönemin ABD Başkanı Dwight David Eisenhower, askeri harcamaları kısıtlamak ve uzay programı geliştirememekle suçlandı. Bunun üzerine ABD, 1 yıl içinde 11 uydu fırlatma denemesi yaptı; ancak hiçbirinde başarılı olamadı. Sovyetler Birliği, 3 Kasım 1957 tarihinde bu sefer “Sputnik-2” adlı ikinci uyduyu “Laika” adlı bir köpekle uzaya fırlattı ve başarılı oldu. Böylece Ruslar, uzaya canlı gönderen ilk ülke oldu. Ruslar, Uzay Çağı’nı açarak rekabeti kazanan ülke olarak tarihe geçti. Amerika ise, NASA sayesinde ilk insanlı uçuş programını uyguladı. 1969-1972 yılları arasında gerçekleşen Apollo Projesi kapsamında Ay’a 12 astronot gönderen Amerika, Rusya ile rekabetinde bir adım öne geçti. Bu proje kapsamında Ay’a ilk ayak basan insan da bir Amerikalı olarak tarihe geçti. Gelinen aşamada Amerika ve Rusya ortak uzay programları uygulayabiliyor.

NASA’nın Programları

NASA, günümüze kadar insanlı ve insansız çok sayıda uzay ve uçuş programını hayata geçirdi. İletişim ve bilimsel amaçlı programlarda, ilk Amerika uyduları yörüngeye oturtuldu. Güneş Sistemi’ni incelemek için uzaya çeşitli sondalar gönderildi. NASA’nın uzay programlarını ve uygulanan projeleri şöyle sıralayabiliriz; 

İnsanlı Uzay Programları: NASA, roket gücüyle çalışan deneysel uçak programını, “uzaya insan gönderme” programı olarak değiştirdi. Daha sonra “tek kişilik roket” programı olarak güncellendi. Ardından 1961 yılında Başkan John F. Kennedy, 1960’lı yılların sonunda Ay’a insan gönderip geri getirme hedefini koydu. Bu hedef, 1969 yılında Apollo Projesi ile gerçekleşti. Daha sonraki yıllarda da farklı insanlı uzay programları geliştirildi ve uygulandı.

X-15 Roket Uçak (1959-1968): NACA’nın deneysel hipersonik roket projesi olarak başlayan “X-15 Roket Uçak” projesinde üretilen 3 uçak, ilk test uçuşunda yaklaşık 510 kilometre hıza ulaştı. 1959-68 yılları arasında 12 pilotla 199 uçuş gerçekleştirildi. Bu uçuşlar sırasında ulaşılan 7273 kilometre hız, “insanlı bir hava aracı ile hız rekoru” olarak kayıtlara geçti (Bu rekor 2014 yılına kadar geçerli kaldı). Program; ufuk tanımlı navigasyon, basınçlı uzay giysisi ve reaksiyon kontrol sistemi jetleri gibi pek çok teknik buluşa öncülük etti. Atmosfere giriş ve çıkışlarda elde edilen veriler, yeni uzay araçlarının tasarımında kullanıldı. 

(Neil Louis Armstrong, “Ay’a ayak basan ilk insan” olarak tarihe geçti.)

Apollo Projesi (1961-1972): Amerika ile Rusya arasındaki uzay yarışı tüm hızıyla devam ederken, dönemin başkanı Kennedy, Kongre’ye “Ay’a ilk insanı gönderme” tasarısını sundu. Programın adı, “Apollo Projesi” olarak belirlendi. 1968 yılında, proje kapsamında ikinci insanlı uzay uçuşu olan “Apollo-8” uçuşunda astronotlar Ay’ın çevresine getirildi. Nihayet Amerikalı astronot Neil Louis Armstrong, “Apollo-11” uçuşunda 20 Temmuz 1969 tarihinde Ay’a ayak bastı. Armstrong, “Ay’a ayak basan ilk insan” olarak tarihe geçti. Apollo Projesi kapsamında toplam 12 astronot, Ay’ın üzerinde yürümeyi başardı. Bu proje, aynı zamanda alçak Dünya yörüngesi dışındaki ilk insanlı görevdi ve ilk kez bir insan farklı bir astronomik cisme dokundu. Apollo-17, son “ay yürüyüşü” göreviydi. 

NASA’nın Aktif Programları

NASA, güncel programları kapsamında Mars, Satürn, Jüpiter ve Plüton’un incelenmesi, Ay’a kalıcı bir üs kurma, asteroitlere uzay uçuşu gibi hedefleri bulunuyor. Bu hedefler çerçevesinde halen devam eden aktif programlar şunlardır; 2001 Mars Odyssey (Mars için uydu sondası), Cassini (Satürn için uydu sondası), Chandra X-ışını Gözlemevi, Curiosity kâşif robotu (Mars Bilim Laboratuvarı), Dawn (Asteroid sondası), Hubble Uzay Teleskopu, Uluslararası Uzay İstasyonu, Kepler görevi, Messenger (Merkür uydu sondası), Yeni Ufuklar, Mars keşif sondası, MAVEN, Opportunity keşif robotu (Mars), Spitzer Uzay Teleskopu, Alçak Dünya Yörüngesi Ötesi Programı.